İznik’in doğusunda, surların dışında, Elmalıdağ eteklerinde Katırcı İni ile Berber Kayası uzantısındaki doğal mağaradan çıkan su bir kanal ile kente Roma döneminde nakledilmiş olup, kanal bugün de ayaktadır. Doğal kayalığın ağız kısmı bir duvarla dışarıya doğru uzanmakta, buraya yakın bölümde oluşturulmuş havuza su doldurulup dinlendirilmekteydi. Havuzun çevresinde görülen rektogonal, kolosal kesme taştan mimari parçalar burada arkeolojik bir yapının varlığını işaret etmektedir. Suyu nakleden kanal ilk önce kuzeybatıya sonra batıya dönerek kente, Lefke Kapı’nın güneyindeki çeşmeye ulaşmaktadır. Su kanalının Roma döneminde İmparator Hadrian’ın (117-138) buyrukları ile yaptırıldığını kent surlarındaki bir kuleye ters şekilde konmuş olan kitabeden öğrenmekteyiz. Kitabede: ‘ Yüce İmparator Kayser Trajan Hadrian’ın elçisi, su  yolunu çevreleyen arazide oturanlara, hiçbir şekilde kanala girmemelerini, çevrede yetişmiş bulunan ağaçlardan on dirsek boyunda olanları kesmemelerini duyurur. Aynı şekilde, bir kimse buna aykırı davranışta bulunursa, devlet kasasına kanun uyarınca ceza ödeyecektir. Bazı kimseler, su yolunun köprülerini, üzerinden arabaların ve bütün hayvanların geçebileceği şekilde yapmalıdırlar. Eğer bazı kimseler su kanalının içinden geçmeye yeltenirlerse, aynı kanunun cezai kapsamına düşerler. Kanal çevresinde hendek açanlara, su kanalına hiçbir şekilde zarar vermemeleri duyurulur. Eğer bir kimse buna aykırı bir davranışta bulunursa, kanun uyarınca para cezası ödeyecektir.’ Denilmektedir. Bu kanal Bizans döneminde Justinianus tarafından yeniden ele alınmış ve günümüze kadar birçok kez onarılmıştır. Kanal; moloz taş, konglemera, devşirme mimari parçalar, tuğlalar ve kireç kum harcı ile örülmüştür. Roma ve Bizans dönemlerine ait mermer bezemeli mimari ve yazıtlı parçalar dikkat çekmektedir. Havuzdan, Lefke Kapı’ya doğru uzanan kanalın yola yakın kısmında, köşede tuğladan örme nişli bir çeşme kalıntısı görülmektedir. Kanalın yola paralel olarak uzandığı kısımda, Hayrettin Paşa Türbesi yakınında, moloz taş ve tuğla ile örülü, üzeri kubbeli bir kalıntı yer almaktadır. Burada sanki bu yapıyı kaide olarak kullanmış olan kanalda, suyun hafif bir meyille akışını sağlayan eğim ile, iki yanı yükseltilmiş bir kanalet şeklini almıştır. Bir çeşmeyi anımsatan yapı iyi bir işçilikle örülmüştür. Tek sıra taş, iki sıra tuğla, kireç kum harçlı olarak birleştirilmiştir. Kanalın uzunluğu 822 m.’dir.  En yüksek yeri 3,60 m. ,suyun aktığı bölümün derinliği 0,50 m. , eni 0,45 m.’dir. Kanal Lefke Kapı’ya doğru yükselmekte, burada bir kısmı sonradan doldurulmuş, yuvarlak altı adet tuğla örme taşıyıcı kemer yer almaktadır. Bu kısımda kanaletten taşan surların oluşturduğu kalın kireç tabakalar kanalın yan duvarlarını örtmüştür. Lefke Kapı’ya ulaşan su kanalı kapının şehir kısmında tuğla kemerli, depolu, klasik bir çeşmeye su ulaştırdıktan sonra ufak bir şelale şeklinde boşalarak Kılıçarslan Caddesi’nin iki yanında yer alan beton kanallardan geçerek, göle gitmekteydi. Akan suyun şehir suyu şebekesine katılması nedeniyle boşalan bu kanallar, yolu genişletmek için doldurulmuştur.