LEFKE KAPI HAKKINDA

İznik’in doğusunda Kılıçarslan Caddesi’nin sonundadır. İstanbul Kapı ile büyük benzerlik gösterir. Bugünkü Osmaneli’ne ulaşan yola açılması nedeniyle bu isimle bilinmektedir. Büyük olasılıkla önceden avlu halinde iken Bizans devrinde eklenen yapılarla avlu kapatılmış ve bugün görünen koridor şeklinde yol olmuştur. Taç Kapı’nın şehir cephesine bakan yüzünde üstteki diş motifi altında yer alan iki Yunanca yazıt, kapının mezarlığa bakan cephesinde  de tekrarlamıştır. Yazıtta  ‘Gaius Cassius Chestus’un çabasıyla yapımı tamamlanan bu eseri, Prokonsül M. Plancius Varus imparatorların yüce evine ve eyaletin başşehri Nikaia’ya adadı’ yazılıdır. Mezarlığa bakan doğu cephedeki yazıt mermer yüzeye açılan deliklere takılı olan metal (altın) harflerden oluşmakta idi. Harflerden hiç biri günümüze ulaşmamakla birlikte, delikler yardımıyla yazıt okunabilmektedir. Roma İmparatorları Vespasian (69-79) ve Titus’un (79-81) yönetimleri sırasında bu yazıtlar konmuştur. İmparatorluk mücadeleleri sırasında Nikomedia’nın (İzmit’in), Septimius Severus’u desteklemesine karşılık Nikaia (İznik), rakibi Nikomedia’ya inat Pescennius Niger’in yanında yer aldı. 194  yılında Niger’in Nikaia yakınında komutan Cardidus tarafından yenilgiye uğratılması sonucu Nikaia güç durumda kaldı. Septimius Severus, Nikaia’nın bu tutumu nedeniyle unvanlarını geri aldı. Yazıtlardaki metal harfleri söktürdü. Taş yüzeyindeki yazılar kazınarak sildirdi. Lefke Kapı’nın şehre bakan yüzünde yukarıdaki yazıtın altında, arşitrav üzerindeki iki satırlık Yunanca kitabede; ‘İmparator Kayser, Tanrı Traianus Parthicus’un oğlu Tanrı Nerva’nın torunu, halkın egemenlik yetkisini kendine taşıyan (Tribunicia Potestas), Tranianus Hadrianus Augustus’a, Augustusların en dindar Neokoru (imparator kült ve tapınağına sahip şehir), Dionysos ve Herakles soyundan gelen, Bithynia ve Pontus’un birinci şehri, imparatorların en kutsal ( Roma) senatosunun kararları uyarınca Metropolis olan Nikaia’a sundu.’ yazılıdır.  Aynı yazıt kapının doğuya, mezarlığa bakan cephesinde ve arşitrav üzerinde de tekrarlanmıştır. Bu yazıt, Roma İmparatoru Hadrian’ın 123 yılında meydana gelen depremden sonra Nikaia’yı ziyareti sırasında yıkılmış yapıların halini görüp bunların yeniden onarılması için gerekli maddi ve manevi desteği vermesi nedeniyle kentin görkemli kapılarına yazdırılmış olmalıdır. Lefke Kapı’nın şehre bakan yüzünde, kuzey yan yana geçişi üzerinde nişin altındaki iki satırlık kitabede; ‘Prokonsül ve şehrin patronu M. Plancius Varus’u dostu Cladius Quintianus (onurlandırdı)’ yazılıdır. Yazıttan anlaşıldığına göre buradaki niş içinde Plancius Varus’un bir mermer heykeli bulunmakta idi. Kapının aynı yüzünün güney yan yana geçişi üzerinde nişin altındaki iki satırlık kitabede; ‘Prokonsül ve şehrin patronu M. Plancius Varus’u, dostu C. Cassius Chrestus (onurlandırdı) ‘yazılıdır. Yazıttan anlaşıldığına göre buradaki nişte de Plancius Varus’un mermerden bir başka heykeli yer almakta idi. Lefke Kapı’nın şehre bakan batı cephesindeki ana giriş kemerinin güney ayağının oturduğu tablanın altındaki kesme taş blok üzerinde dokuz satırlık Yunanca bir kitabede; ‘Uğurlu olsun, eyaletin baş şehri Nikaia Gaius teşekkür eder’ yazılıdır. Lefke Kapı’nın doğu ve batı cepheleri aynı özellikleri taşımaktadır.  İki yanda 0,88 m. genişliğinde ve 3,60 m. uzunluğunda, dikine dikdörtgen, yayaların giriş çıkışları için geçitler yer almaktadır. Ortada 4,30 m. genişliğinde, günümüzde 3,70 m. yüksekliğinde ve 3,60 m. uzunluğunda arabaların ve atlıların geçmesini sağlayan yuvarlak kemerli geçit yer almaktadır. Yan geçitlerde kurt dişi motifli lentonun üzerinde beyaz mermerden yapılmış, kaide ve başlıkları akanthus yaprakları ile süslü plasterler ana giriş kemerinin ufak benzeri olan kemerlerle çevrili nişler görülmektedir. Bunlar 0.83 m. genişliğinde 2,20 m. yüksekliğinde ve 0,86 m. derinliğindedir. Taç Kapı’nın genişliği 10,30 m. dış kapıya uzaklığı 16,35 m. iç kapıya uzaklığı 17,45 m.’dir. İki yanını sınırlayan ve dikdörtgen kaideli köşe plasterleri üstte arşitravı ve yazı tablasını, kurt dişi motif dizisi ile üst tablayı taşımaktadır. Ortadaki ana tonozlu geçit içine 0.30 m. genişliğinde kaba şekilde açılan yarıktan, Bizans döneminde demir kapının inip kalktığı anlaşılmaktadır. İç kapının genişliği 3,95 m. yüksekliği 4,85. ve derinliği 13,95 m.’dir. Dış kapının genişliği 3,25 m. yüksekliği 3,35 m. duvar derinliği 2,95 m.’dir.

FOTOĞRAF GALERİSİ

KONUM BİLGİLERİ
LEFKE KAPI